De zorgsector is altijd innovatief geweest

De zorgsector is altijd innovatief geweest

Bij een door Telindus en Heliview georganiseerde Digitale Round Table over automatisering en digitalisering in de zorgsector kwamen de volgende uitdagingen bij digitale innovatie naar voren:

1. Digitale onbekendheid maakt onbemind:
   Een veronderstelde onbekendheid of zelfs angst van zorgmedewerkers als het gaat om digitalisering
2. Onduidelijkheid in beleid leidt tot gebrek aan koers:
   Een onduidelijk politiek beeld ten aanzien van het zorgbeleid in de toekomst
3. Digitaliseren van zorg blijft:
   Het grote aantal technische mogelijkheden dat moeten worden vertaald in de dagelijkse praktijk ‘aan het bed’

De belangrijkste vraagstukken daarbij zijn; hoe krijg je het zorgpersoneel mee? Hoe staan cliënten ertegenover? Hoe borgen we een mooie oplossing, en de acceptatie ervan, in de zorgpraktijk? Conclusie: een succesvolle uitrol van een nieuwe manier van werken is voor het grootste deel geen technische uitdaging, maar een persoonlijke uitdaging. Kortom, de organisatiecultuur is mede bepalend voor het innoverend vermogen, en de betrokkenheid van zorgmedewerkers is mede bepalend voor de mate van het uiteindelijke succes.

Lessons learned voor de zorg tijdens COVID-19

“Hoe veranderen de lessons learned tijdens covid de visie op de toekomst?” Covid heeft, zo stellen alle deelnemers, gewerkt als een “enorme katalysator”. Er was geen keuze: er moesten per direct andere manieren van werken beschikbaar gesteld worden – en daarbij werd vaak en veel gebruik gemaakt van digitale oplossingen. “Er is beslist snelheid gekomen in de digitale agenda”. Dat kan een keerzijde hebben. Veel mensen praten nu over het terugkeren naar normaal. Is dat wenselijk? De geïmplementeerde oplossingen werken immers uitstekend. Hoe borgen we dat succes en die ervaring naar de toekomst? Die vraag is terecht: we weten dat de werkdruk in de zorg toeneemt door vergrijzing enerzijds en het tekort aan personeel anderzijds. Daar moeten organisaties op anticiperen. Dat kan niet zonder digitalisering en automatisering.

Daarbij gaat het niet allen om het kantoorpersoneel dat thuis, op kantoor of hybride werkt. “Dat is uiteindelijk maar een fractie van al het zorgpersoneel. Het gaat om de borging van innovatie in de zorgomgeving, in de eerste lijn, aan het bed.” Een les die we leerden tijdens covid is dat we medewerkers onvoldoende bij het digitaliseringsproces hebben betrokken. “We maakten bijvoorbeeld beeldbellen in de ambulante zorg heel snel mogelijk. Het kan zijn dat we dat te veel als een noodzakelijk alternatief voor fysiek contact hebben geïntroduceerd in plaats van een innovatie en optimalisatie voor de zorgverlening. Dat is uiteraard niet het doel. Nu blijkt dat de zorgverlening dankzij beeldbellen in veel gevallen is verbeterd. Dat is een heel mooi effect, dat we moeten borgen.”

Daarnaast wordt duidelijk dat de digitalisering door wet- en regelgeving verder zal toenemen. “Eigenlijk ís er geen weg meer terug. De covidperiode heeft laten zien dat er veel meer mogelijk is dan we verwachtten. Het levert toegevoegde waarde voor cliënten, voor medewerkers en het is daarbij ook nog eens efficiënter.”

Robotisering

Het is duidelijk dat lang niet alle zorgtaken te automatiseren zijn. “Voorlopig is er geen robot die steunkousen aan kan trekken bij een bewoner. En juist de medewerkers die dát verzorgen worden schaars.” Het valt op dat juist binnen thuiszorginstellingen meer met digitale tools wordt gewerkt. “Op meerdere vlakken zijn we door covid anders gaan kijken naar de werkelijke noodzaak van face to face contact binnen de zorg. Bloedrukmeten kan op afstand, saturatie bepalen kan digitaal. Net als psychische ondersteuning op bepaalde momenten. Dit bespaart de cliënt ook nog eens een belastende rit voor een consult.”
Één van de belangrijkste lesson learned is ‘communicatie’, waarbij het verschil tussen een sneller paard en de introductie van de auto als voorbeeld geldt. “Wij zeiden niet simpelweg dat beeldbellen werd ingevoerd, maar ontwikkelden er speciale scripts en templates voor. Alle zorgmedewerkers maken nu bijvoorbeeld tijdens het beeldbellen gebruik van dezelfde achtergrond. Het voordeel voor cliënten is dat deze setting snel bekend en vertrouwd is. Zo maak je een innovatieslag die werkt voor medewerker en client.”

Best practises buiten en binnen de zorg

Kunnen we bij het introduceren van innovaties iets opsteken van andere organisaties of moeten we alles zelf uitvinden? Eén van de deelnemers was heel eerlijk en stelde dat bij andere zorgomgevingen niet veel inspiratie te vinden was. Wel had hij iets opgemerkt bij ABN AMRO. “Zij introduceerden het online hypotheekgesprek. Dat inspireerde! De bankmedewerkers moesten wennen, de klanten vonden het geweldig.”

Eén van de aanwezige organisaties liet studenten onderzoek doen naar de mate waarin revalidanten open staan voor digitale technieken. Daaruit bleek eenzelfde beeld: ze staan er beslist voor open.

Een ander haalde inspiratie uit het voorbeeld van de Kindertelefoon. “Zij werken met heel heldere scripts, die hebben kennis opgeleverd voor de gesprekstechniek bij beeldbellen binnen onze organisatie.”

Praat in de taal van de zorgmedewerker

Bij elke vernieuwing is sprake van weerstand en tegenslagen. Niet elke instelling had de infrastructuur, het netwerk, of de backoffice zo ingericht dat alle noodzakelijke innovaties per maart 2020 konden worden ingevoerd. Dat leidde tot storingen, onder meer bij beeldbellen.

Uit een Heliview benchmark onderzoek kwam ook naar voren dat zorgmedewerkers als digibeet worden gezien. “Zorgmedewerkers vinden het lastig, tegelijkertijd maken wij het wellicht ook moeilijk”, reflecteerde éen van de deelnemers. “Verplaats je in hun wereld, in de behoefte van de zorgmedewerker, dan is het begin al gemaakt.” Het gaat daarbij niet om de mooi omschreven visie, maar om wat er concreet voor wie nodig is. “Als zorg op afstand mogelijk gemaakt moet worden, dan is de vraag: wie heeft wat nodig om dat te realiseren?”

Opdrachtgeverschap en eigenaarschap

In een zorgomgeving, zeker daar waar sprake is van zelfsturende teams is eigenaarschap en opdrachtgeverschap niet altijd eenvoudig te beleggen of creëren. “In de medische wereld wordt echter continu geïnnoveerd. Dat zijn ze gewend. Nieuwe diagnosetechnieken, nieuwe behandelmethodes, aangepaste medicatie: er is nooit níet geïnnoveerd. En vaak zijn het de medische professionals die het introduceren en dus het eigenaarschap borgen. Wat we moeten bereiken is dat bepaalde digitale innovaties ook op andere niveaus omarmd worden. Aan het bed. In de ambulante zorg.” In de praktijk kunnen ambassadeurs binnen de organisatie, of een projectgroep die zich bezighoudt met een klein te digitaliseren deelaspect, een belangrijke rol spelen en voorbeeldfunctie vervullen.

Voor de interne opdrachtgever is draagvlak op strategisch niveau belangrijk. “Binnen de Raad van Bestuur of in elk geval op het niveau van zorgmanagers.” En vooral: “Geen oplossingen over de schutting gooien. Want dan blijft het een feestje van de IT-afdeling.”

Wil je meer weten over automatisering en digitalisering de zorg? Neem contact op via het contactformulier of mail naar info@telindus.nl.